Garðar Sólheima

Sólheimar eru að byggja upp sjö mismunandi garða sem í framtíðinni munu setja sterkan svip á samfélagið, fegra staðinn og auka lífsgæði íbúa og gesta.
Þó svo að hver garður sé sérstakur og hafi sinn afmarkaða tilgang þá munu garðarnir tengjast og byggjast upp sem ein heild.

Garðurinn var formlega opnaður á 70 ára afmæli Sólheima. Í garðinum eru 10 afsteypur listaverka eftir frumkvöðla íslenskrar höggmyndalistar frá aldamótum 1900 til 1950 eða frá Einari Jónssyni til Gerðar Helgadóttur. Í framtíðinni er stefnt að því að í garðinum verði að finna eitt verk eftir alla viðurkenda íslenska höggmyndalistamenn á síðustu öld.

Listir og menningarstarf hafa ávallt verið snar þáttur í starfi Sólheima, þar sem áhersla hefur verið lögð á leiklist, tónlist og myndlist. Á 70 ára afmæli Sólheima 5. júlí árið 2000 opnaði Björn Bjarnason menntamálaráðherra formlega höggmyndagarð Sólheima.

Höggmyndagarður Sólheima er með 14 höggmyndum eftir jafn marga listamenn og er eins konar vísir að yfirlitssýningu á íslenskri höggmyndalist 1900 – 1950. Þá eiga Sólheimar höggmyndina „Stafnbúinn“ eftir Helga Gíslason, sem gefin var Sólheimum 1995 í tilefni 50 ára afmælis Péturs Sveinbjarnarsonar stjórnarformanns Sólheima. Myndin stendur á Austur Ási fyrir ofan byggðina. 

Markmiðið með garðinum er þríþætt:

Myndir af Tröllagarðinum

Nú þegar eru í garðinum ljóð eftir Matthías Jóhannnesen, Þórarinn Eldjárn og Þorstein frá Hamri. Ljóðin í ljóðagarði fjalla öll um Sólheima.

Orkugarður Sólheima verður með fræðslu bæði innan- og utandyra. Miðstöð garðsins er í Sesseljuhúsi. Í anddyri Sesseljuhúss verður upplýsingaskilti um Orkugarðinn og einnig verða sett upp upplýsingaskilti við hvern orkugjafa utandyra og göngustígar munu tengja saman sýningarsvæði mismunandi orkugjafa í eina heild.

Á Sólheimum er Orkugarður þar sem hugmyndin er að skapa fræðslugarð um endurnýjanlega orkugjafa fyrir ferðamenn og skólahópa. Nú þegar er margt á staðnum sem nýtist í þennan garð sem verður dregið saman í eina heild og styrkir hugmyndafræði Sólheima.

Garðurinn mun nýtast til móttöku hópa, en Sesseljuhús tekur þegar á móti miklum fjölda nemenda og annarra gesta á ári hverju í fræðsluheimsóknir. Ganga um Orkugarðinn hefst í Sesseljuhúsi en þar er orkusýning skoðuð á sýningu á endurnýjanlegum orkugjöfum sem þegar er búið er að setja upp í húsinu. Síðan er gengið um merktan stíg á Sólheimum og endað í Ölri þar sem jarðgerðarvélin er staðsett. Þannig er hægt að fræðast um sjálfbæra orkuvinnslu jarðvarma, vatnsorku, vindorku og líforku (jarðgerð) samhliða þessum göngutúr fá gestir góða yfirsýn yfir byggðahverfið á Sólheimum. Með tilkomu Orkugarðsins mun skólahópum bjóðast að vinna verkefni í Sesseljuhúsi eða fræðast um önnur málefni tengd sjálfbærni og orkumálum.

Dæmi um endurnýjanlega orkugjafa á Sólheimum eru:

Sólheimar eiga sína eigin hitaveituborholu og er heitt vatn úr henni notað við alla húshitun innan svæðisins og í heitt kranavatn.
Hitaveita Sólheima er sjálfstætt starfandi fyrirtæki í eigu Sólheima og er staðsett í litlu húsi í jaðri þorpsins. Stefnt á að gera borholuna sýnilegri, t.d. með því að setja stóran glugga á húsið með skýringum á því hvernig jarðvarminn er nýttur. Skýrt verður á aðgengilegan hátt hvernig hitaveitur á Íslandi virka, allt frá holu til ofna.
Sólheimar eru með skiptisamning við Stærri Bæ um skipti á heitu og köldu vatni og kemur allt kalt vatn Sólheima frá Stærri Bæ. Auk þess reka Sólheimar eigið dreifikerfi fyrir sjónvarp, rafmagn og fráveitu.

Á þaki Sesseljuhúss er stærsta sólarsellusamstæða á Íslandi, með 15 sólarsellum sem hver er 140 W, alls því 2,1 kW. Sýnishorn af sólarsellum er á sýningunni um sjálfbæra orkugjafa í húsinu.

Á Sólheimum er heitur lækur (náttúrulegur lækur þar sem í rennur affall frá hitaveitunni) sem rennur með þó nokkrum halla. Þar verður útbúin lítil örvirkjun sem sýnir hvernig vatnsorka er nýtt til raforkuframleiðslu og þannig útskýrð virkni vatnsaflsvirkjana með áþreifanlegum hætti. Einnig er stefnt á að hafa litla miðlun og draga fram mikilvægi hennar í jöfnun raforkuframleiðslunnar. Þetta lón mætti jafnvel nýta sem vaðlaug á sumrin.

Líforkuhlutinn er staðsettur í Garðyrkjustöðinni Ölri nærri trjásafni Sólheima en þar er að finna jarðgerðarvél sem forvinnur lífrænar leifar til áburðar.

Vindar blása á Sólheimum eins og annars staðar á Íslandi og því var tilvalið að setja upp vindmyllu sem einn kostinn enn í Orkugarðinum. Sett hefur verið upp 600W vindmylla sem meðal annars býður upp á fjölbreytta möguleika til að fylgjast með veðri og vindum á staðnum sem hægt er að miðla á netinu og nýta í fræðslu, auk þess sem hægt er að afla með henni mikilvægra upplýsinga til frekari uppbyggingar vindorku á Sólheimum.

Trjásafn Sólheima var formlega opnað 5. júlí 2005 á 75 ára afmæli Sólheima. Í garðinum eru um 50 tegundir trjáplatna.

Trjásafn Sólheima

Í garðinum er ráðgert að gróðursetja eitt tré fyrir hvert barn sem fæðist með lögheimili að Sólheimum. Í deiliskipulagi Sólheima er gert ráð fyrir þessum trjagarði á milli Bergmálshús og Sólheimakirkju.

Kirkjugarður hefur verið útbúinn við Sólheimakirkju.